Afbeelding gecreëerd met GPT Image 1 Mini.

De verkiezingsuitslag is (bijna) binnen, maar de weg naar een D66-premier is nog lang. Rob Jetten voerde campagne op imago. Positief, nuchter en vaderlandslievend. Hij won er 26 zetels mee, maar nu zal de ware identiteit van D66 weer mee gaan spreken. Wat is er gebeurd, en wat kunnen we verwachten?

 

De overwinning van D66 wordt alom gevierd, al is het nog steeds niet duidelijk welke partij de grootste is geworden. D66 en PVV wachten eerst de definitieve uitslag af voordat de verkennersfase kan starten. Toch is het terecht dat D66 als winnaar wordt gevierd, want D66 won 15 zetels, de PVV verloor er 11. Bovendien is de politieke realiteit dat alleen D66 kans maakt op een coalitie.

Wilders heeft aangegeven dat hij de verkenner wil aanwijzen als de PVV de grootste is, maar er is geen coalitie denkbaar waarmee hij een regering kan vormen. Alleen als zowel VVD als CDA met hem zouden willen regeren, is dat een optie, maar deze twee partijen hebben de PVV uitgesloten. Het is dus realistisch om uit te gaan van een D66-kabinet.

Toch is de weg naar zo’n kabinet niet zo vanzelfsprekend. En dat heeft ook te maken met de werkelijke identiteit van D66.

Campagne op imago

Rob Jetten heeft een ijzersterke campagne gevoerd, maar het was vooral een campagne van de buitenkant. Jetten is relatief jong en ziet er goed uit. Bovendien had D66 de ongelooflijke mazzel dat hij juist in deze cruciale periode volop in beeld was als deelnemer aan De Slimste Mens. Wie de tijdlijn van de peilingen naast die van de uitzendingen legt, ziet dat de groei in de peilingen precies in deze periode op gang kwam.

Dit keer valt dat D66 niet te verwijten – zoals destijds met de Kaag-docu wel – omdat tijdens de opnames nog niet bekend was dat er in oktober verkiezingen zouden zijn. En al had D66 hier voordeel van, het gaat ook wel weer ver om van de NPO te eisen om een succesvol programma terug te trekken omdat er op een ongelegen moment een lijsttrekker in zit.

Natuurlijk buitte D66 dit uit. En ook verder koos het goedbetaalde campagneteam een strategie die uitblonk in oppervlakkigheid. D66 voerde geen campagne op inhoud, maar op gevoel. ‘Het kan wèl!’ Deze vage leus straalde optimisme uit, en Jetten paste zijn hele presentatie daarop aan. Geen gesomber over het klimaat of over de opkomst van ‘extreemrechts’, maar positiviteit en vertrouwen.

De punten waarop D66 zich de laatste jaren geprofileerd heeft, verdwenen achter een roze rookgordijn waarbij iedereen zich goed kon voelen. In veel gevallen beweerde Rob Jetten het omgekeerde van zijn eerdere geloofsartikelen, waardoor hij nieuwe kiezers kon winnen. Maar zouden deze mensen ook voor hem gestemd hebben als ze beter hadden nagedacht?

Woningbouw, asiel en woke

Zo sprak Rob Jetten stoere taal over een strenger asielbeleid, waarbij zorgvuldig verzwegen werd wat de eigenlijke standpunten van D66 hierover zijn. In september 2022 zei D66-asielwoordvoerder Anne-Marijke Podt: “Iedere extra woning erbij is een gezin extra dat naar Nederland kan komen.” Dit was geen geïsoleerde uitspraak, zie alle moties over een strenger asielbeleid die D66 verwierp.

En als we het over woningbouw hebben: het stoere ‘tien nieuwe steden’ klinkt leuk nu de wachtlijsten op de woningmarkt blijven groeien, maar was D66 niet de partij die hamerde op het ‘gevaar’ van stikstof? En was het verzonnen stikstofprobleem niet de reden dat woningbouw werd stilgelegd? En was D66 niet de partij die dissidente wetenschappers hierover het zwijgen oplegde? En die bleef drammen over een halvering van de veestapel?

Zelfs NRC schreef dat in meer dan 90% van Nederland de stikstofnormen ook niet gehaald kunnen worden als alle boeren stoppen. Het geheugen van de kiezer is kort, maar de ‘stikstofdeken’ van Rob Jetten, en zijn desastreuze energiebeleid ‘om het klimaat te redden’ hebben enorme schade aangericht. Herinner u hoe hij 28 miljard uit wilde geven om de opwarming van de aarde met 0,000036 graden te beperken.

En de woke neigingen van D66 beperkten zich niet tot klimaatdrammen. Vrouwenrechten bleken een ondergeschoven kindje toen het transactivisme de partij in zijn greep kreeg. Herlees vooral Wokeland van Coen de Jong over hoe D66 in Rutte IV een woke agenda uitrolde, van de omgang met Nederlandse geschiedenis tot het kunstbeleid.

Globalistische agenda

Het toppunt van omkering was wel dat Rob Jetten op het D66 congres schaamteloos stond te speechen voor een gigantische Nederlandse vlag. Het is veelzeggend dat hij dit vlagvertoon moest rechtvaardigen voor zijn eigen publiek. D66 staat al decennia voor afkeer van nationalisme, het weggeven van Nederlandse soevereiniteit, en het verheerlijken van internationale organisaties.

Ook hun Israëlstandpunt wordt gedicteerd door wat gecorrumpeerde internationale organisaties en ngo’s over de Joodse staat zeggen. Niet feiten en principes bepalen het D66-standpunt hierover, maar propaganda en opportunisme. Zoals ik onlangs al schreef: Israël is de lakmoesproef. Zodra de EU of de VN iets beweren, verliest D66 elk kritisch denkvermogen.

Lastige formatie

Wie achter het roze rookgordijn kijkt, ziet een D66 dat zich rechts en nuchter heeft voorgedaan om de rechtse kiezer te winnen, maar dat in wezen alles belichaamt waar nuchtere rechtse kiezers tegen zijn. En in de formatie gaat dat een punt worden, want met wie kan D66 gaan formeren?

Rob Jetten zou het liefst een coalitie vormen met GroenLinks-PvdA, CDA en de VVD, met D66 geriefelijk in het midden. Maar Yeşilgöz heeft GroenLinks-PvdA keihard uitgesloten, en die uitsluiting zal de VVD niet licht ongedaan maken. Op het moment van die uitsluiting stond de VVD er slecht voor in de peilingen, en het herstel had zeker met deze stellingname te maken.

Bedenk dat de VVD electoraal zelfmoord zou plegen door hierop terug te komen. In maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen, en landelijk staat JA21 klaar om teleurgestelde VVD-kiezers een warm welkom te bieden. Niet dat dit een garantie is. De VVD kan Yeşilgöz aan de kant schuiven en de zoveelste belofte breken. Maar een hinderpaal is dit zeker.

Aangezien links gedecimeerd is bij deze verkiezingen zal D66 dus met de VVD ‘over rechts’ moeten gaan. Helaas levert de combinatie D66, VVD, CDA en JA21 slechts 75 zetels op. Er is een kleine kans dat de definitieve verkiezingsuitslag hier 76 zetels van zal maken, maar zo niet, dan moet er zelfs een vijfde partner bij gezocht worden.

Kan D66 naar rechts?

En dan wringt de tegenstelling tussen de verkiezingscampagne van D66 en het ware gezicht van deze partij. Gaat D66 echt de woningbouw uit het slop trekken? Daarvoor is toch eerst een andere houding tegenover het stikstofdossier nodig. En gaat Jetten zijn stoere taal over asielbeleid waarmaken? Dan krijgt hij zijn eigen partijleden tegenover zich.

Bedenkt wat de standpunten van VVD en JA21 zijn over asiel en energiebeleid. Gaat premier Jetten hen inspraak geven in het asielbeleid? Gaat hij stoppen met de windmolengekte? Gaat hij biomassacentrales sluiten en kerncentrales laten bouwen? Bij dit alles is ook de vraag of hij medeklimaatdrammer Henri Bontenbal mee kan krijgen. Het CDA wil dolgraag regeren, maar zal ook eigen eisen stellen.

Kortom: er zijn nog heel wat beren op de weg voordat premier Jetten het torentje kan betreden. Bereid u maar vast voor op een lange kabinetsformatie. Eén voordeel heeft Rob Jetten wel: de machten achter de schermen die zo gretig het kabinet Schoof tegenwerkten, zullen een D66-kabinet van harte steunen.

Wat dit zegt over onze democratie is overigens niet heel positief.

 

U kunt Maaike van Charante steunen via repelsteeltje.backme.org

Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen en podcasts? Volg Maaike op Twitter.