FOTO: 

Vraag aan Google welke media betrouwbaar zijn, en de NOS staat steevast bovenaan. Verbijsterend. Wie wel eens de moeite neemt de NOS-verslaggeving te controleren, komt tot heel andere conclusies. Zo analyseerde ik de verslaggeving van 25 januari over de tweede ruil in de gijzelaarsdeal tussen Israël en Hamas. De NOS deed uitgebreid verslag, in een liveblog, in meerdere artikelen en in het achtuurjournaal. Helaas, was die verslaggeving misleidend.

NOS

Nu is de NOS geen amateurblogje, de NOS is een instituut met honderden medewerkers en ervaren journalisten in Israël en de Palestijnse gebieden. Dit instituut heeft bovendien de bijzondere opdracht van onze overheid om “media-aanbod voor de landelijke publieke mediadienst te verzorgen op het gebied van nieuws, sport en evenementen dat zich bij uitstek leent voor gezamenlijke verzorging.”

De NOS zegt ook een missie te hebben: “De NOS stelt zich, als integraal onderdeel van de publieke omroep, tot doel de primaire informatiebron te zijn op het gebied van nieuws, sport en evenementen, zodat de Nederlandse burger beter in staat is te oordelen over ontwikkelingen in de wereld, waardoor hij zijn gedrag beter kan bepalen.”

Men gaat er kennelijk van uit dat de informatie die burgers van dit instituut krijgen rechtstreeks van invloed is op hun gedrag. De NOS zou dus ook kunnen bedenken hoe cruciaal het is om burgers niet te misleiden met eenzijdigheid of desinformatie. En dan wordt de volgende regel van de missie interessant:

“De NOS hanteert hierbij de hoogste journalistieke eisen van zorgvuldigheid, betrouwbaarheid, ongebondenheid, pluriformiteit en objectiviteit.”

Als we dit lezen, mogen we dan verwachten dat de berichtgeving aan deze hoogstaande normen voldoet? Dat was waarom ik besloot de verslaggeving van 25 januari 2025 over de gijzelaarsdeal eens tegen het licht te houden.

Het achtuurjournaal

Het koningsnummer van de NOS is natuurlijk het achtuurjournaal, en dat heb ik eerst onder de loep genomen. In een snelle twittercolumn analyseerde ik hoe de NOS verslag deed, en vooral wat het achtuurjournaal wegliet. Het meest schrijnende was wel, dat niet aan bod kwam hoe de nu vrijgekomen gijzelaars mishandeld zijn toen ze gevangen werden genomen. Elke journalist zou de gruwelijke filmbeelden hiervan moeten kennen.

Maar ook verder was dit item schokkend eenzijdig. Zo mocht een vrijgekomen Palestijn zonder tegenspraak beweren dat Palestijnen in Israëlische gevangenissen elke dag geslagen worden. Dergelijke beschuldigingen horen we vaker. In november 2023 schreef de Volkskrant dat een minderjarige Palestijn gruwelijk mishandeld was in de gevangenis, en geen medische verzorging had gekregen. Na klachten over deze berichtgeving, voegde de Volkskrant – ondanks duidelijk bewijs dat de Palestijnen logen – slechts de ontkenning van Israël toe, zonder de inhoud van het artikel zelf te rectificeren.

Palestijnse leugens over Joodse gruweldaden zijn een beruchte traditie, maar in het NOS-journaal en onze ‘kwaliteitsmedia’ worden ze regelmatig als feiten gepresenteerd. Overigens weet Israël hoe dit werkt, en neemt maatregelen. De ‘mishandelde’ Palestijn uit het achtuurjournaal was vast even vergeten dat zijn bewakers waren uitgerust met bodycams om te voorkomen dat hij met dergelijke leugens weg zou komen. Al kunnen media als de NOS er alsnog voor kiezen hem er wel mee weg te laten komen.

Maar dit sterk gekleurde item in het achtuurjournaal duurde maar drie-en-een-halve minuut. Verwachten we te veel van de NOS als we in zo’n korte tijd nuance willen zien? Daarom keek ik ook naar het liveblog en de twee artikelen die zaterdag verschenen.

Verheerlijking 7 oktober

In het eerste bericht zaterdag op het liveblog besprak de NOS de voorbereidingen van Hamas om de gijzelaars over te dragen: “De militanten hebben een podium opgetuigd met daarop in het Hebreeuws de tekst “Zionisme zal niet zegevieren”.” De term ‘militanten’ valt op. In de artikelen en het liveblog noemde de NOS Hamasterroristen drie keer militanten en één keer “zwaargewapende Hamasstrijders.” Nooit terroristen, behalve als Israël geciteerd werd.

Wat de NOS in de beschrijving van het podium wegliet, is veelzeggend. Op de spandoeken achter het podium stond: “Palestine: the victory of the oppressed people vs the Nazi Zionism, Gaza is the graveyard of the criminal Zionists, the Palestinian fighters of Gaza always be the victories(sic), Al Aqsa Flood – revolution against the Zionist injustice and criminal entity.” Ter info: de Al Aqsa Flood was de terroristische aanslag van 7 oktober 2023.

Hamas noemde zionisten (=Israëli’s) dus nazi’s en criminelen die zullen sterven in Gaza. Bovendien verheerlijkte Hamas de gruwelijke aanslag waarbij meer dan duizend Israëli’s om het leven kwamen en honderden gegijzeld werden. Dit was de aanslag waarvan Hamasleiders beloofden dat ze die zouden herhalen totdat er geen Israël meer zou zijn, zie onderstaande video. Deze agressieve opschriften waren een boodschap van Hamas aan Israël. Dat had de NOS best even mogen vermelden.

Geneefse conventies

Zodra Hamas zich misdraagt, voelt de NOS zich geroepen om neutraal te zijn. Dus in alle verslaggeving van 25 januari was nergens een veroordeling van de schandalige vertoning op dat podium te bekennen, waar de gijzelaars moesten doen alsof ze blij waren met Hamas. Alleen in het achtuurjournaal merkte de commentaarstem bij de beelden van de lachende meisjes op: “Of deze reactie van de vrouwen oprecht is, of onder dwang is, dat weten we niet.” Om dat te weten, moet je ook wel psychologie gestudeerd hebben…

In het liveblog meldde de NOS wel dat de Israëlische legerwoordvoerder Daniël Hagari zijn afkeuring uitsprak over deze ‘poppenkast’. Hagari zal ongetwijfeld ook de propagandafilmpjes bedoeld hebben waaraan de vier gijzelaars gedwongen meewerkten. Nog een overtreding van de Geneefse conventies die de NOS blijkbaar niet relevant vindt als het om Israëlische slachtoffers en Palestijnse daders gaat.

En als we het toch over de Geneefse conventies hebben: wist u dat krijgsgevangenen recht hebben op bezoek van het Rode Kruis? Dat zij recht hebben op medische zorg? Contact met hun familie? U raadt het al, deze rechten gelden niet voor Israëlische gijzelaars – zowel militairen als burgers – maar dat is in de NOS-verslaggeving niet eens een vermelding waard.

En dat terwijl in het achtuurjournaal uitgebreid aandacht was voor de klacht van Palestijnen dat velen van hen na 7 oktober de gevangen familieleden niet meer mochten bezoeken. Als de rechten van Palestijnen in het geding zijn, is de NOS wakker. Als de rechten van Israëli’s geschonden worden, kijkt de NOS weg.

Woordgebruik

De anti-Israël bias bleek ook uit het woordgebruik. De gijzelaars die zaterdag vrijkwamen, waren vier jonge meiden, 18 en 19 jaar oud toen ze ontvoerd werden. Ze waren dienstplichtigen die de grens moesten observeren. Er zijn afschuwelijke beelden van de behandeling die ze kregen toen ze in hun pyjama’s werden meegenomen. Maar hoe noemde de NOS hen?

In het liveblog en de artikelen werden de vier vrijgekomen Israëli’s meestal militairen genoemd (dertien keer), soms vrouwelijke militairen (acht keer), soms gijzelaars (zeven keer) en soms vrouwen (vier keer). Nooit noemde de NOS hen meisjes, slechts twee keer jong. Het woord dienstplichtig kwam nergens voor.

Hoe noemde de NOS de Palestijnen die vrijkwamen? In het liveblog werden zij zelfs een keer gijzelaars genoemd, maar deze (freudiaanse?) verschrijving is later door de NOS gerectificeerd.

Verder noemde de NOS hen vijftien keer (Palestijnse) gevangenen, zes keer Palestijnen, en vijf keer mensen. Eén keer “mensen met een lange gevangenisstraf.” Eén keer stond er: “Het zou gaan om mensen die ernstige misdrijven hebben begaan.” Nergens vermeldde de NOS dat meer dan de helft van deze lieden levenslange straffen uitzat vanwege terroristische aanslagen waarbij tientallen doden vielen.

Framing

Ziet u het patroon? Israël moet de onderdrukker zijn, dus zijn ontvoerde Israëlische meisjes slechts militairen, waarbij zowel de term dienstplichtig als de gruwelijke behandeling die ze kregen niet interessant zijn. Palestijnen daarentegen moeten slachtoffers zijn. Dus zijn terroristen met tientallen doden op hun naam slechts Palestijnen, gevangenen, of mensen die door Israël gestraft zijn. Dat is geen verslaggeving, dat is framing.

In wezen geeft de NOS Hamaspropaganda door. Hamas heeft niet voor niets deze meisjes in uniformen gestoken en gedwongen om vrolijk naar de menigte te zwaaien. Hamas wil dat dit het beeld is wat blijft hangen, zie hieronder wat propagandist Abou Jahjah tweette. Hamas zal blij zijn met deze zin van de NOS: “De Israëlische militairen lachten en juichten, voordat ze in auto’s van het Rode Kruis stapten.” Zei iemand iets over Geneefse conventies…?

Onschuldige terroristen

Over de redenen waarom de Palestijnen gevangen zaten schreef de NOS: “Een deel van hen is gevangengezet voor bijvoorbeeld het gooien van stenen of molotovcocktails naar Israëlische militairen op de bezette Westelijke Jordaanoever.” IJzeren regel van de NOS: altijd ‘bezette’ invoegen voor Westelijke Jordaanoever, nooit ‘terrorist’ zeggen tegen een Palestijn die vrijkomt in de gijzelaarsdeal.

Daarna vervolgde de NOS met een link zinnetje: “Andere arrestanten zitten vast voor zwaarder geweld of terreur…” Ai. Was dat niet te gewaagd? Straks gaan de lezers nog denken dat het terroristen zijn! Snel verder: “…maar veel mensen zijn ook gearresteerd om hun uitingen op sociale media of ander geweldloos verzet. In veel gevallen is het niet duidelijk waarom iemand is opgepakt.”

Vooral dat laatste zinnetje was een meesterlijke vondst. Dat is wat blijft hangen, en het maakt Israël weer tot verdachte partij. Niemand zou uit deze omschrijving op kunnen maken dat zaterdag meer dan honderd terroristen zijn vrijgelaten.

Journalistieke integriteit

Zoals veel media niet moe werden om te zeggen direct na de gruwelijke aanslag van 7 oktober: context is belangrijk. Ja, je kunt de vier vrijgelaten gijzelaars militairen noemen. Er zijn ook Israëlische media die dat doen. Maar helemaal weglaten wat deze meisjes is aangedaan – in afwijking van Israëlische media – dient slechts om te voorkomen dat mensen empathie met hen zouden hebben.

En hetzelfde geldt voor de vrijgelaten Palestijnen. Ja, je kunt ze gevangenen noemen, of mensen. Maar helemaal weglaten dat de meesten van hen moordenaars en terroristen zijn, is misleidend, en dient slechts om empathie voor de Palestijnse zaak te behouden. Zeker als je hun verhalen – elke dag geslagen in de gevangenis – onweersproken laat, alsof dit betrouwbare getuigen zouden zijn.

De hele NOS-verslaggeving van deze zaterdag was erop gericht de empathie van de nieuwsconsumenten te sturen. De Palestijnen moesten de slachtoffers zijn, de Israëli’s de daders. Dat getuigt niet van zorgvuldigheid, betrouwbaarheid, ongebondenheid, pluriformiteit en objectiviteit. Dat getuigt van manipulatie.

De NOS is niet te vertrouwen. Zeker niet over Israël.

 

U kunt Maaike van Charante steunen via repelsteeltje.backme.org

Op de hoogte blijven van nieuwe artikelen en podcasts? Volg Maaike op Twitter.